Στο ιστορικό χωριό σφάζουν σήμερα τα γουρούνια
Του Γιάννη Σπυρούνη
Από την εποχή της Τουρκοκρατίας φέρεται να έχει τις ρίζες του το έθιμο της χοιροσφαγής στα Μακρίσια, το κεφαλοχώρι του Δήμου Ανδρίτσαινας – Κρεστένων που δεσπόζει σε μια πλαγιά δίπλα στον ποταμό Αλφειό. Κάθε χρόνο την τελευταία Παρασκευή πριν από την Κυριακή του Ασώτου και την Τσικνοπέμπτη, το έθιμο αναβιώνει και σε όλο το χωριό ξεκινά το γλέντι. Έθιμο που χαρακτηρίζει την αποκριά στα Μακρίσια, ίσως περισσότερο και από την Τσικνοπέμπτη.
Έθιμο με μακρά ιστορία
Η χοιροσφαγή αποτελεί μια από τις πιο γνωστές παραδόσεις στην Ελλάδα, για αυτό και κάθε χρόνο αρκετοί επισκέπτονται το χωριό για να συμμετάσχουν στη διαδικασία παρασκευής της παραδοσιακής και γευστικότατης τσιγαρίδας: Σφάξιμο των χοιρινών, λιώσιμο του κρέατος στα καζάνια και τοποθέτησή του στα λαΐνια για μήνες, ώστε να «ψηθεί» η τσιγαρίδα, δηλαδή το παστό.
Αν ξεκινήσουμε από τις ρίζες της παράδοσης τότε πρόκειται, κατά μια εκδοχή, για τον εορτασμό της επιστροφής του άσωτου υιού. Κατά μια άλλη άποψη οι Τούρκοι ως μουσουλμάνοι δεν επιτρεπόταν να τρώνε χοιρινό, αλλά αρνιά και κατσίκια, τα οποία και είχαν αφανίσει στην περιοχή, κάτι που οδήγησε τους ντόπιους στο να εκτρέφουν χοιρινά για να τη φέρουν στους Τούρκους. Έτσι κατάφεραν όχι μόνο να ησυχάσουν από τους Τούρκους, αλλά να δημιουργήσουν και μια πολύ γευστική παράδοση. Συνηθίζεται για αυτούς που έχουν πολλά γουρούνια για σφάξιμο να ξεκινούν μια μέρα πριν, την Πέμπτη, για να προλάβουν τις ημέρες έως την Τρίτη, ενώ πάλι για τους ίδιους λόγους το λιώσιμο ξεκινά πολλές φορές από τη Δευτέρα. Στα Μακρίσια ψάχνουν αφορμές για γλέντι, καλό κρασί, μεζέδες και κάθε τι που τους κάνει να περνούν καλύτερα τη ζωή τους!
Η χοιροσφαγή αποτελεί μια από τις πιο γνωστές παραδόσεις στην Ελλάδα, για αυτό και κάθε χρόνο αρκετοί επισκέπτονται το χωριό για να συμμετάσχουν στη διαδικασία παρασκευής της παραδοσιακής και γευστικότατης τσιγαρίδας: Σφάξιμο των χοιρινών, λιώσιμο του κρέατος στα καζάνια και τοποθέτησή του στα λαΐνια για μήνες, ώστε να «ψηθεί» η τσιγαρίδα, δηλαδή το παστό.
Αν ξεκινήσουμε από τις ρίζες της παράδοσης τότε πρόκειται, κατά μια εκδοχή, για τον εορτασμό της επιστροφής του άσωτου υιού. Κατά μια άλλη άποψη οι Τούρκοι ως μουσουλμάνοι δεν επιτρεπόταν να τρώνε χοιρινό, αλλά αρνιά και κατσίκια, τα οποία και είχαν αφανίσει στην περιοχή, κάτι που οδήγησε τους ντόπιους στο να εκτρέφουν χοιρινά για να τη φέρουν στους Τούρκους. Έτσι κατάφεραν όχι μόνο να ησυχάσουν από τους Τούρκους, αλλά να δημιουργήσουν και μια πολύ γευστική παράδοση. Συνηθίζεται για αυτούς που έχουν πολλά γουρούνια για σφάξιμο να ξεκινούν μια μέρα πριν, την Πέμπτη, για να προλάβουν τις ημέρες έως την Τρίτη, ενώ πάλι για τους ίδιους λόγους το λιώσιμο ξεκινά πολλές φορές από τη Δευτέρα. Στα Μακρίσια ψάχνουν αφορμές για γλέντι, καλό κρασί, μεζέδες και κάθε τι που τους κάνει να περνούν καλύτερα τη ζωή τους!
Ο χοιροτρόφος και ο γανωματής
Όσα χρόνια κάνουμε το ρεπορτάζ θα συναντήσουμε παραμονές του εθίμου στα Μακρίσια τον Παρασκευά Κάτσαρη, χοιροτρόφο από την Εύβοια. Κάθε χρόνο την τελευταία 25ετία θα τον βρει κάποιος έως και την τελευταία μέρα πριν το έθιμο στην πλατεία του χωριού, να πουλά τα χοιρινά του σε εκείνους που δεν θρέφουν το δικό τους.
Όσα χρόνια κάνουμε το ρεπορτάζ θα συναντήσουμε παραμονές του εθίμου στα Μακρίσια τον Παρασκευά Κάτσαρη, χοιροτρόφο από την Εύβοια. Κάθε χρόνο την τελευταία 25ετία θα τον βρει κάποιος έως και την τελευταία μέρα πριν το έθιμο στην πλατεία του χωριού, να πουλά τα χοιρινά του σε εκείνους που δεν θρέφουν το δικό τους.
«Έχουμε παράδοση τόσα χρόνια εδώ στα Μακρίσια που συμμετέχουμε με τον τρόπο μας στο έθιμο της χοιροσφαγής. Καθόμαστε μια εβδομάδα και πουλάμε τα γουρούνια μας. Κάθε σπίτι παλιότερα είχε δύο και τρία χοιρινά για σφάξιμο. Τώρα με την κρίση αγοράζουν ένα με το ζόρι, πολλές φορές, μοιράζονται ένα χοιρινό δύο οικογένειες. Τελευταία η πληρωμή δεν γίνεται εξ ολοκλήρου με χρήματα. Μας δίνουν τη μισή αξία σε λάδι και την άλλη μισή σε χρήματα. Με ανταλλαγή προϊόντων δηλαδή, για να τα φέρουμε βόλτα. Κάθε χρόνο η κατάσταση χειροτερεύει. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι υπομονή» μας είπε.
Ο Χρήστος Κολτσίδας είναι γανωματής από την Αμαλιάδα. Κάθε χρόνο τα τελευταία χρόνια στήνει την παράγκα του ένα μήνα πριν το έθιμο για να επισκευάσει τα καζάνια των κατοίκων που θέλουν να φτιάξουν το παστό της χρονιάς. Μια τέχνη αρκετά παλιά που δεν σβήνει. «Κάθε χρόνο έρχομαι εδώ και κάθομαι ένα μήνα γανώνοντας τα καζάνια που μου φέρνουν. Η δουλειά μειώνεται κάθε χρόνο, ενώ η πληρωμή γίνεται περισσότερο σε είδος. Παίρνω πολλές φορές, λάδι, κότες, ότι έχει ο καθένας. Ο κόσμος προσπαθεί να κρατήσει το έθιμο, να γανώσει το καζάνι του, να αγοράσει το γουρούνι του, να φτιάξει το παστό».
Ο Παναγιώτης Τσεκούρας χοιροτρόφος από την Αμφιλοχία τα τελευταία χρόνια έρχεται συνέχεια στα Μακρίσια για το έθιμο. «Έχω μείνει ευχαριστημένος από τον κόσμο και ο κόσμος από μένα. Τα πράγματα είναι δύσκολα. Κάνουμε τράμπα, δίνουμε γουρούνια και παίρνουμε λάδι και κρασί, ότι έχει ο καθένας. Υπάρχει ζήτηση αλλά όχι όπως τα παλιότερα χρόνια. Βλέπουμε να έρχονται δύο νοικοκυραίοι και να αγοράζουν μαζί ένα γουρούνι, για να κρατήσουν το έθιμο».
Η προετοιμασία για το έθιμο
Στα Μακρίσια λίγοι ήταν αυτοί που χθες ξεκίνησαν την προετοιμασία για το έθιμο της χοιροσφαγής. Ιδιαίτερα όσοι έχουν να σφάξουν πολλά γουρούνια, πρέπει να ξεκινήσουν μια μέρα πριν για να προλάβουν την προεργασία που πρέπει να γίνει για το λιώσιμο του χοιρινού κρέατος την ερχόμενη Τρίτη. Τριγυρνώντας στα σοκάκια του χωριού, εντοπίσαμε στο σπίτι του Πέτρου Τσολάκου, μια παρέα αρκετά φασαριόζικη αλλά και με πολύ κέφι να έχει σφάξει ήδη τρία χοιρινά. Σήμερα από νωρίς το πρωί θα στήσουν γλέντι τρικούβερτο με μεζέδες και κρασί, για το ξεκίνημα τη παρασκευής του παστού, ετοιμάζοντας τα διαλεχτά κομμάτια κρέατος.
Στα Μακρίσια λίγοι ήταν αυτοί που χθες ξεκίνησαν την προετοιμασία για το έθιμο της χοιροσφαγής. Ιδιαίτερα όσοι έχουν να σφάξουν πολλά γουρούνια, πρέπει να ξεκινήσουν μια μέρα πριν για να προλάβουν την προεργασία που πρέπει να γίνει για το λιώσιμο του χοιρινού κρέατος την ερχόμενη Τρίτη. Τριγυρνώντας στα σοκάκια του χωριού, εντοπίσαμε στο σπίτι του Πέτρου Τσολάκου, μια παρέα αρκετά φασαριόζικη αλλά και με πολύ κέφι να έχει σφάξει ήδη τρία χοιρινά. Σήμερα από νωρίς το πρωί θα στήσουν γλέντι τρικούβερτο με μεζέδες και κρασί, για το ξεκίνημα τη παρασκευής του παστού, ετοιμάζοντας τα διαλεχτά κομμάτια κρέατος.
«Ξεκινήσαμε καλά για να είμαστε αύριο (σ.σ. σήμερα) προετοιμασμένοι, γιατί δεν προλαβαίνουμε μονομερίς να τα κάνουμε όλα. Αύριο θα το κομματιάσουμε, θα το αλατίσουμε… Η καλή προεργασία θέλει το χρόνο της, να μην κόβουμε και τις συνήθειες. Αύριο μπορεί να σφάξουμε και άλλο. Σημασία έχει η καλή παρέα, η παρέα προηγείται… Και φυσικά τους μεζέδες συνοδεύει το καλό κρασί και πολλά άλλα» είπε ο Πέτρος Τσολάκος.
Ο Νίκος Γκαβός στην ίδια παρέα, μέσα από τη συμμετοχή του στο έθιμο προσπαθεί να ξεχάσει την σκληρή πραγματικότητα που βιώνει η χώρα μας. «Ξεχνιόμαστε από την καθημερινότητα με το έθιμό μας. Ερχόμαστε εδώ να πιούμε δύο κρασάκια, να ζαλίσει το μυαλό μας και να πέσουμε δύο ώρες να κοιμηθούμε. Με την παράδοση ξεχνιόμαστε. Όμως το ζητούμενο είναι τι κάνουν οι κυβερνώντες για να κρατήσουμε εμείς ζωντανή την παράδοση; Που στέλνουν τα παιδιά μας; Τι λένε; Τι δέχτηκαν; Πούλησαν την Ελλάδα; Την έκαναν ένα πλυντήριο χρήματος των μεγάλων δυνάμεων. Δουλειά θέλουμε για τα παιδιά μας, πήρα τα λεφτά μας δεν τα θέλουμε πίσω. Δουλειά για τα παιδιά μας θέλουμε» δήλωσε μεταξύ άλλων.
